تعریف شرکت تضامنی

موسسه ثبت شرکت کریم خان تمامی خدمات در رابطه با ثبت شرکت تضامنی را در اختیار شما قرار می دهد ، جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره 02188946700 تماس حاصل فرمایید.

شركت تضامنی كاملترین نوع شركت اشخاص است. ماده 116 قانون تجارت شركت تضامنی را به شرح زیر تعریف می‌كند: «شركت تضامنی شركتی است كه در تحت اسم مخصوص برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشكیل می‌شود. اگر دارایی شركت برای تادیه تمام قروض كافی نباشد هر یك از شركاء مسئول پرداخت تمام قروض شركت است. هر قراری كه بین شركاء برخلاف این ترتیب داده شده باشد، در مقابل اشخاص ثالث كان لم یكن خواهد بود».

در شركت تضامنی كلیه شركاء مسئول تعهدات شركت می‌باشند، چه در انجام معامله شخصا مداخله داشته باشند، یا نداشته باشند. بنابراین شركت تضامنی بین اشخاصی تشكیل می‌شود كه با یكدیگر شناسایی كامل داشته یا از یك خانواده باشند و معمولا بین پدر و پسران یا برادران و بین دوستان نزدیك تشكیل می‌شود.

اصول شركت تضامنی

بطورخلاصه درشركت تضامنی سه اصل زیر رعایت می شود: مسئولیت تضامنی شركاء، غیرقابل انتقال بودن سهم الشركه و تصریح به شركت تضامنی در نام شركت.

1- مسئولیت تضامنی شركاء

بطوری كه در قانون مدنی به تفصیل صحبت شده است، اصل مسئولیت تضامنی در حقوق مدنی ما طرفداران زیادی ندارد و اصولأ اشخاص نمی‌توانند متضامنا مسئول یك دین قلمداد شوند، ولی در حقوق تجارت به تبعیت از حقوق اروپایی اصل مسئولیت تصامنی در چندین مورد برقرارشده است، بطوری كه در این قبیل موارد اگر تصریحی هم به عمل نیاید اصل مسئولیت تضامنی شناخته شده است.

یكی از مواردی كه اصل تضامن شناخته شده و بدون آنكه احتیاج به تقسیر و توضیح داشته باشد، عده‌ای متضامنا مسئول تعهدات شركت‌های تضامنی می‌باشند كه در این موارد قانون هرگونه استثنایی را براصل تضامن كان لم یكن می شمارد.

بنابراین شركت تضامنی از مختصات قانون تجارت است و شركت تضامنی اصولأ شركت تجارتی است به همین جهت در اغلب كشورها شركاء شركت تضامنی را تاجر محسوب می‌نمایند و چون یكی از شرایط تاجر بودن داشتن اهلیت است، مشاركت محجورین را در شركت تضامنی جایز نمی‌شمارند، و چنانچه شریك شركت تضامنی فوت كند و وراث صغیر او بخواهند مشاركت خود را در شركت ادامه دهند، شركت از شركت تضامنی به شركت مختلط تغییر می‌یابد.

در قانون ایران به هیچ وجه راجع به اینكه شركت‌های تضامنی باید بین تجار تشكیل شود و یا اینكه شریك ضامن تاجر تلقی می‌شود، مقرراتی پیش بینی نشده است. ولی در عمل چون منعی در این قسمت دیده نمی‌شود، اداره ثبت شركت‌ها شركت های تضامنی را كه بین پدر و پسر صغیر او تشكیل شده است، به ثبت رسانیده است و به این ترتیب عملأ مشاركت محجورین را در شركت تضامنی تجویز كرده است.

علاوه برآن مواد 138 و139 و140 قانون تجارت در مورد ورشكستگی یا فوت یا محجوریت یكی از شركاء پیش بینی نموده است كه با موافقت مدیر تصفیه یا قائم مقام محجور شركت تضامنی می‌تواند به عملیات خود ادامه دهد، بنابراین مواد مزبور نیز مشاركت محجورین را در شركت تضامنی تجویز نموده و اشخاص غیر تاجر نیز ممكن است، شریك تضامنی باشند.

در اینجا لازم است یادآوری شود كه عده ای دراینكه آیا اشخاص حقوقی مانند شركت‌های تجارتی می‌توانند شریك تضامنی شوند یا خیر؟ تردید كرده‌اند و استدلال آنها این است كه چون شركت‌های تجارتی مخصوصا شركت‌های سهامی و شركت‌هایی با مسئولیت محدود، مسئولیت محدود دارند نمی‌توانند با مشاركت در شركت تضامنی مسئولیت غیر محدود قبول كنند.

این استدلال گرچه به ظاهر ممكن است صحیح به نظر برسد ولی اگر قدری تامل شود به هیچ وجه صحیح نمی‌باشد، زیرا موضوع مسئولیت تضامنی چه برای افراد و چه برای اشخاص حقوقی به اندازه‌ای تاثیر دارد كه شریك ضامن دارایی داشته باشد یعنی طلبكار شركت در حدود دارایی شریك ضامن می‌تواند طلب خود را وصول كند و با در نظرگرفتن اعتبار شركاء و ضامن اشخاص با شركت های تضامنی معامله می‌كنند.

بنابراین همانطورر كه شریك ضامن در حدود دارایی خود مسئول تعهدات شركت تضامنی است شخص حقوقی نیز دارای دارایی جداگانه می‌باشد كه تا حدود آن مسئول تعهدات شركت تضامنی است. اگر شخصیت حقوقی كه به عنوان شریك ضامن در شركت تضامنی وارد می‌شود اعتبار و دارایی زیادی داشته باشد، اعتبار شركت تضامنی نیز به همان نسبت زیاد خواهد بود و در غیر اینصورت مانند فرد عادی كه هیچگونه دارایی نداشته باشد، مشاركت او در شركت تضامنی تاثیر ندارد.

بنابه مراتب بالا چون طبق ماده 588 قانون تجارت اشخاص حقوقی می توانند از كلیه حقوق و تكالیفی كه برای افراد پیش بینی شده است استفاده كنند، بنابراین شركت های تجارتی به هر صورتی كه باشند می توانند در شركت تضامنی مشاركت كنند.

در نتیجه مسئولیت تضامنی شركاء و وحدت منافع و همكاری كه شركاء باید برای پیشرفت امور شركت معمول دارند كلیه قوانین صراحتا مقرر كرده‌‌اند كه شریك تضامنی نمی‌تواند وارد عملیاتی گردد یا تجارتی بنماید كه متضمن رقابت با شركت باشد. ماده 134 قانون تجارت مقرر می‌دارد: «هیچ شریكی نمی تواند بدون رضایت سایر شركاء (به حساب شخص خود یا به حساب شخص ثالث) تجارتی از نوع تجارت شركت نموده و یا به عنوان شریك ضامن یا شریك به مسئولیت محدود در شركت دیگری كه نظیر آن تجارت را دارد داخل شود».

به طوری كه ملاحظه می‌شود شریك تضامنی حتی به عنوان وكالت از طرف شخص دیگری نیز نمی‌تواند مبادرت به معاملاتی كند كه جنبه رقابت با عملیات شركت را داشته باشد.

به همین ترتیب جنبه مسئولیت تضامنی در شركت های تضامنی به قدری قوی است كه اگر شریك جدیدی وارد شركت گردد به محض ورود نه تنها مسئول كلیه تعهدات در زمان ورود خود خواهد بود بلكه مسئول كلیه تعهداتی كه شركت قبلأ داشته نیز می‌باشد. طبق ماده 125 قانون تجارت: «هركس به عنوان شریك ضامن در شركت تضامنی موجودی داخل شود متضامنا با سایر شركاء مسئول قروضی هم خواهند بود كه شركت قبل از ورود او داشته اعم از اینكه در اسم شركت تغییری داده شده یا نشده باشد. هر قراری كه بین شركاء بر خلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث كان لم یكن خواهد بود».

2_ غیر قابل انتقال بودن سهم الشركه

شركت تضامنی قائم به اعتبار شركاء است و عمل هر یك از شركاء ممكن است تعهداتی برای شركای دیگر ایجاد كند از این نظر اشخاص باید با علم و بصیرت كافی شركاء خود را انتخاب كنند و قرارداد شركت و تشكیل آن بستگی به اشخاص معین دارد و شركای شركت تضامنی به هیچ وجه حاضر نخواهند شد با هر كس شركت كنند و جوابگوی تعهدات حاصله از معاملات آنها باشند. این اصل در كلیه قوانین قوانین پیش بینی شده و ماره 123 قانون تجارت ایران مقرر می دارد كه: «در شركت تضامنی هیچ یك از شركاء نمی‌توانند سهم خود را به دیگری منتقل كنند مگر به رضایت تمام شركاء».

بنابراین اصل غیر قابل انتقال بودن سهم الشركه در شركت‌های تضامنی فقط با رضایت كلیه شركاء ممكن است تغییر پیدا كند. حال باید دید اگر در اساسنامه شركت تضامنی پیش بینی شده باشد كه با موافقت اكثریت شركاء اختیار واگذاری سهم الشركه خود را به دیگران دارند آیا این ترتیب قانونی است یا خیر. با تصریحی كه در ماده 123 قانون تجارت به عمل آمده است به نظر اینجانب چنین قراری قانونی نیست و اعتبار ندارد ولی بعضی از علمای حقوق آن را جایز دانسته اند به همین ترتیب آیا شركاء می توانند بدون جلب رضایت كلیه شركاء سهم الشركه را بین خودشان منتقل كنند و در نسبت سهم الشركه خود تغییراتی بدهند یا خیر؟

این موضوع در صورتی كه منتهی به خروج شریكی از شركت نگردد چندان اهمیتی در تعهدات شركا ندارد، زیرا با وجود مسئولیت تضامنی هر یك از شركاء بدون در نظر گرفتن سهم الشركه آنها ضامن تعهدات شركت هستند، ولی اگر منتهی به خروج شریكی از شركت گردد در اعتبار شركت تاثیر عمده خواهد داشت و چون ماده 123 قانون تجارت انتقال سهم الشركه را به طور كلی منوط به موافقت كلیه شركاء نموده است، بنابراین در این قسمت نیز هرگونه قراری بر خلاف مفاد ماده مزبور به عمل آید نافذ نیست.

در اینجا باید در نظر داشت كه صرف انتقال سهم الشركه در شركت‌های تضامنی رافع مسئولیت شریكی كه سهم الشركه خود را منتقل می كند نیست و ماده 136 قانون تجارت فسخ یكی از شركاء را یكی از موارد انحلال شركت می‌داند. ولی طبق تبصره همان ماده فقط در یك مورد خروج شریك را تجویز كرده است با وجود این شریكی كه از شركت خارج می‌شود باز مسئول تعهدات حاصله از عملیات قبل از خروج خود باشد، تشریفات مربوط به ثبت و آگهی برای اطلاع عموم باید رعایت شود.

اصل عدم انتقال سهم الشركه مانع از این نیست كه شریك ضامن منافع سهم الشركه خود را به دیگری واگذار كند یا اینكه به دیگری وكالت دهد از حقوق و منافع او در شركت استفاده كند، در این صورت گرچه شریك مزبور مطابق تعهدی كلیه حقوق و منافع تعهدات مربوط به شركت را به دیگری واگذار كرده باشد باز مسئولیت او در شركت نسبت به تعهدات حاصله باقی و برقرار خواهد ماند و نمی‌تواند استناد كند كه چون كلیه حقوق و منافع خود را به دیگری واگذار نموده است، دیگر مسئولیتی ندارد. شخصی كه انتقال به نفع او انجام گرفته است، می تواند از منافع استفاده كند و از زیر بار تعهدات شانه خالی كند.

3_ نام شركت

شركت تضامنی دارای نام مخصوصی است كه معرف مسئولیت شركاء و نوع شركت است، ماده 117 قانون تجارت مقرر می‌دارد: « در اسم شركت تضامنی باید عبارت (شركت تضامنی) و لااقل اسم یك نفر از شركاء ذكر شود. در صورتی كه اسم شركت مشتمل بر اسامی تمام شركاء نباشد باید بعد از اسم شریك یا شركایی كه ذكر شده است عبارتی از قبیل (و شركاء) یا (برادران) قید شود».

ذكر نام شركاء در شركت تضامنی از این لحاظ اهمیت دارد كه معرف اشخاصی است كه ضامن تعهدات شركت می‌باشند هرقدر اعتبار اشخاص زیادتر باشد اعتبار این شركت نیز به همان نسبت بهتر خواهد بود. نام شركت را نباید با نام تجارتی اشتباه نمود، زیرا شركت تضامنی مانند هر تاجری ممكن است اسم تجارتی نیز داشته باشد. نام تجارتی ممكن است نام انتخابی باشد.